ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ & ΜΑΣΗΣΗΣ

Οι διαταραχές εκφραστικού λόγου και μάσησης στα παιδιά συχνά συνυπάρχουν, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που υπάρχει νευροαναπτυξιακή ή νευρομυϊκή διαταραχή. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι οι δομές και οι μηχανισμοί που εμπλέκονται στην ομιλία και τη σίτιση είναι εν μέρει κοινοί, π.χ. στοματοπροσωπική κινητικότητα, μυϊκός τόνος, συντονισμός.

Τι είναι οι διαταραχές εκφραστικού λόγου;

Δυσκολίες παραγωγής λεκτικών προτάσεων, με:

• Φτωχό λεξιλόγιο
• Κακή σύνταξη και γραμματική
• Δυσκολία στην άρθρωση ή τον ρυθμό λόγου

Τι είναι οι διαταραχές μάσησης;

Δυσκολίες στη μηχανική επεξεργασία της τροφής στο στόμα, με:

• Αδύναμο δάγκωμα ή σύγκλειση
• Δυσκολία στη μεταφορά της τροφής για κατάποση
• Επιβραδυμένη μάσηση, πνιγμοί
• Συχνές προτιμήσεις για υγρές/μαλακές τροφές

Συνήθη αίτια συνύπαρξης διαταραχών λόγου και μάσησης

Αιτία	Παράδειγμα	Τυπικά χαρακτηριστικά
Κεντρική κινητική δυσλειτουργία	Εγκεφαλική παράλυση	Υποτονία ή σπαστικότητα, δυσαρθρία, δυσφαγία
Αναπτυξιακή δυσπραξία	Verbal apraxia & oral apraxia	Αστάθεια στις κινήσεις χειλιών/γλώσσας & αδυναμία εκούσιου ελέγχου
Νευρομυϊκά νοσήματα	Σύνδρομο μυοτονικής δυστροφίας	Αδυναμία στοματοπροσωπικών μυών, καθυστέρηση λόγου
Γενετικά σύνδρομα	Rett, Down, FOXP2, 22q11.2	Συνυπάρχουσες δυσκολίες άρθρωσης, μυϊκής λειτουργίας και σίτισης
Αισθητηριακή δυσλειτουργία	Αυτισμός	Υπερευαισθησία στη στοματική περιοχή, περιορισμένη δίαιτα, ιδιόμορφος λόγος
Δομικά προβλήματα	Σχιστία υπερώας	Ρινικός λόγος, δυσκολία αναρρόφησης και κατάποσης

 

 

Ενδείξεις διαταραχής μάσησης σε μικρό παιδί

• Παρατεταμένη διάρκεια γεύματος (>30-40’)
• Βήχας / πνιγμός κατά την κατάποση
• Απόρριψη στερεών τροφών
• Υπερβολική σιελόρροια μετά τα 18 μήνες
• Παράταση σίτισης με πουρέ / υγρές τροφές
• Μειωμένος μυϊκός τόνος στο πρόσωπο
• Προτιμήσεις για συγκεκριμένες υφές ή θερμοκρασίες

Ενδείξεις διαταραχής εκφραστικού λόγου

• Απουσία λόγου > 18 μηνών
• Φτωχό λεξιλόγιο και μονότονες φράσεις
• Ασυνεπής άρθρωση (π.χ. σήμερα λέει "νερό", αύριο όχι)
• Μειωμένη προθυμία για λεκτική επικοινωνία
• Ηχολαλία / στερεοτυπικός λόγος
• Δυσκολία στην αναφορά επιθυμιών ή περιγραφών

Πώς σχετίζονται;

Κοινό υπόστρωμα	Παραδείγματα
Στοματοπροσωπική δυσπραξία	Δυσκολία σε λεπτές κινήσεις χειλιών, γλώσσας
Υποτονία / υπερτονία μυών	Κακή σφράγιση χειλιών – προβλήματα άρθρωσης & μάσησης
Νευροαναπτυξιακή καθυστέρηση	Ανώριμο νευρολογικό σύστημα, επηρεάζει και τις δύο λειτουργίες
Διαταραχές αισθητηριακής επεξεργασίας	Υπερευαισθησία στο στόμα – άρνηση τροφής & αρθρωτικά λάθη

 

Διάγνωση

Ομάδα ειδικών:

• Λογοθεραπευτής (λόγος & σίτιση)
• Παιδοαναπτυξιολόγος ή παιδονευρολόγος
• ΩΡΛ / Λογοφωνίατρος
• Κλινικός διαιτολόγος (εφόσον υπάρχει πρόβλημα θρέψης)

 Εργαλεία:

• Ερωτηματολόγια σίτισης (π.χ. Feeding Matters)
• Παρατήρηση γεύματος
• Εκτίμηση στοματοκινητικότητας
• Λογοθεραπευτικά tests άρθρωσης & σύνταξης

Αντιμετώπιση

Παρέμβαση	Στόχος
Λογοθεραπεία	Ενίσχυση εκφραστικής ικανότητας, βελτίωση άρθρωσης
Στοματική κινητική θεραπεία (oromotor)	Ενδυνάμωση γλώσσας/χειλιών για μάσηση και λόγο
Προγράμματα σίτισης	Πρακτική σε νέες υφές, σταδιακή έκθεση
Χρήση AAC (π.χ. εικονολέξεις)	Αντικατάσταση λόγου σε βαριές περιπτώσεις
Διατροφική υποστήριξη	Αν υπάρχει απώλεια βάρους ή διατροφική ανεπάρκεια

 

Συμπέρασμα

Οι διαταραχές εκφραστικού λόγου και μάσησης μπορεί να είναι αλληλένδετες, ειδικά σε παιδιά με νευροαναπτυξιακές ή κινητικές δυσκολίες. Απαιτείται πρώιμη αναγνώριση, ολιστική εκτίμηση και συντονισμένη παρέμβαση από διεπιστημονική ομάδα.