LONG-COVID-19 σύνδρομο στα παιδιά
Η πανδημία την οποία βιώνει ο πλανήτης έχει αφήσει ανεξίτηλα το αποτύπωμα της και συνεχίζει να το κάνει, επηρεάζει δε όλες τις ηλικιακές ομάδες, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τις συνθήκες , την ηλικία , το φύλο, τα υποκείμενα ή μη νοσήματα του κάθε ανθρώπου.
Τα παιδιά φαίνεται ότι έχουν μια καλύτερη κλινική συμπεριφορά σχετικά με την Covid-19 και παρουσιάζουν ηπιότερη κλινική συμπτωματολογία, αν και φαίνεται ότι μάλλον η παιδική ηλικία θα πιεστεί στο τρίτο κύμα της πανδημίας μαζί με τους ανεμβολίαστους συμπολίτες μας και με φόντο αφενός τις εμβολιασμένες ηλικιακές ομάδες των ενηλίκων και αφετέρου τους κοινωνικούς , ηθικούς , συναισθηματικούς, γνωστικούς ή μη φραγμούς περί του εμβολιασμού των παιδιών.
Δυο μακροχρόνιες επιπλοκές φαίνεται να εμφανίζονται μετά την προσβολή από Covid-19:
1. Το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο (MIS-A ή C) ενηλίκων ή παιδιών
2. Το long-covid-19 σύνδρομο ενηλίκων ή παιδιών
Το long-covid -19 σύνδρομο στα παιδιά χαρακτηρίζεται από την παρουσία συμπτωμάτων όπως αϋπνία, μυαλγίες, συμπτώματα δίκην κρυολογήματος, κόπωση κ.ά. 5 εβδομάδες μετά από νόσηση με Covid-19 σε ηλικίες <18 ετών και με άγνωστη για την ώρα διάρκεια.
Το NICE (National Institute for Health and Care Excellence) ορίζει το long-Covid-19 ως μια συμπτωματολογία η οποία συνεχίζει ή εμφανίζεται μετά την οξεία Covid-19 λοίμωξη και δεν μπορεί να εξηγηθεί από κάποια άλλη διάγνωση. Αυτός ο όρος περιλαμβάνει τη συνεχιζόμενη συμπτωματολογία από τις 4 ως τις 12 εβδομάδες μετά τη λοίμωξη και το post-Covid σύνδρομο τη συμπτωματολογία μετά τη 12η εβδομάδα. Το CDC (Center for Disease Control) ορίζει το long-covid ως την κατάσταση οι συνέπειες της οποίας εκτείνονται μετά από τις 4 εβδομάδες από την αρχική λοίμωξη.
Ως υπενθύμιση η breakthrough Covid-19 λοίμωξη ορίζεται ως η εμφάνιση της Covid-19 λοίμωξης 14 ημέρες μετά τον πλήρη εμβολιασμό του ατόμου. Πιό σύνθετος είναι ο ορισμός της επαναλοίμωξης -για την τεκμηρίωση της οποίας απαιτείται εξειδικευμένος έλεγχος- και γι αυτό γίνεται απλή αναφορά
Όσον αφορά την επίπτωση του συνδρόμου οι απόψεις διίστανται, αν και είναι σίγουρο ότι σε σχέση με τους ενήλικες , το σύνδρομο είναι πιο σπάνιο. Έτσι ενώ το γραφείο της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας του Ηνωμένου Βασιλείου για το μήνα Απρίλιο κατέδειξε ότι το 9.8% των παιδιών ηλικίας 2–11 ετών και 13% ηλικίας 12–16 ετών ανέφερε ένα τουλάχιστον παρατεταμένο σύμπτωμα 5 εβδομάδες μετά από επιβεβαιωμένη διάγνωση της νόσου Covid-19, στοιχεία σαφώς καλύτερα απ ότι των ενηλίκων, η Hardelid et al. (the Virus Watch study) κατέδειξαν ότι το 4.6% των παιδιών με στοιχεία SARS-CoV-2 λοίμωξης παρουσίαζαν συμπτώματα μετά από 4 εβδομάδες. Σύμφωνα δε με τον Jakob Armann, παιδίατρο του πανεπιστημίου της Δρέσδης στη Γερμανία, το πραγματικό ποσοστό είναι γύρω στο 1%.(Mental health of Adolescents in the Pandemic: Long-COVID19 or Long-Pandemic Syndrome?). Όπως πολύ σωστά αναφέρεται στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν και άλλα πανδημικά φαινόμενα όπως το κλείσιμο των σχολείων ή και τις εικόνες από τη νόσηση ή τον θάνατο ενός οικείου προσώπου , που πιθανά επηρεάζουν τα συμπτώματα αυτά και μάλλον διογκώνουν τεχνητά την καταγραφή των συμπτωμάτων.
Ένα σημαντικό πρόβλημα στην προσέγγιση του long-covid-19 συνδρόμου είναι η απουσία διαγνωστικών κριτηρίων και ορισμού του συνδρόμου, έτσι ώστε να καθορισθεί ποια παιδιά βρίσκονται σε κίνδυνο από το σύνδρομο και τελικά ποιο ποσοστό των παιδιών παρουσιάζουν long-covid -19 σύνδρομο. Το πρόβλημα αυτό γίνεται πιο έντονο αν αναλογιστεί κανείς ότι όταν κάποιος ασθενής βρίσκεται σε κάποιο π.χ. φυσιοθεραπευτικό πρόγραμμα, η απουσία σαφούς διάγνωσης μάλλον θα λειτουργήσει αρνητικά τόσο στη συνέχιση της συμμετοχής σε ένα τέτοιο πρόγραμμα όσο και στην ολοκλήρωση του.
Ενώ είναι σαφής η ψυχοσυναισθηματική επίπτωση της πανδημίας και των παρενεργειών της στα παιδιά και στην κοινωνία, τα συμπτώματα θα μπορούσαν αποδοθούν και σε μια σειρά άλλων καταστάσεων, συνδρόμων, όπως το σύνδρομο μετά την εντατική , το μετά λοιμώδες σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (η αιτία είναι συνήθως λοιμώξεις από ιούς όπως: Epstein-Barr virus, Human herpes virus 6, HIV, εντεροιοί, Ιός της Ερυθράς, Ιός Δυτικού Νείλου, Ross River virus), το Μακράς Διαρκείας Σύνδρομο Covid και το σύνδρομο Μυαλγικης Εγκεφαλομυελίτιδας/Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης ή Σύνδρομο Μυαλγικής Εγκεφαλομυελίτιδας ή Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (που δεν πρέπει να συγχέεται με το μεταλοιμωλδες σύνδρομο χρόνιας κόπωσης στο οποίο η αιτία είναι σαφής και είναι κάποιος ιός). Μερικοί ασθενείς μπορεί να πάσχουν από περισσότερα από ένα σύνδρομα την ίδια στιγμή.
Είναι σαφές ότι ο δρόμος είναι μακρύς για πολλές από τις πλευρές του συνδρόμου και προφανώς η αντιμετώπιση του , είναι πολυπαραγοντική και αντικείμενο πολλών ειδικοτήτων. Είναι σημαντικό παρ όλα αυτά ότι ο καθορισμός σαφών διαγνωστικών κριτηρίων του συνδρόμου είναι κομβικής σημασίας για την περαιτέρω διερεύνηση του συνδρόμου.
Το μεγαλύτερο όμως όπλο και πιθανά το ισχυρότερο για την μείωση της επίπτωσης του συνδρόμου είναι ο εμβολιασμός, όσο του μεγαλύτερου τμήματος του πληθυσμού και σαφέστατα των παιδιών. Και προφανώς η δημιουργία ενός τμήματος παρακολούθησης των παιδιών αυτών θα βοηθήσει σίγουρα στην καλύτερη διερεύνηση και μελέτη του συνδρόμου και επομένως της αντιμετώπισης του. Να σημειωθεί εδώ, ότι ανάλογο φαινόμενο με παρόμοια συμπτώματα είχαμε και στις δυο προηγούμενες εμφανίσεις του κορωναιού με τις περιπτώσεις SARS και MERS.
