ΑΠΟΥΣΙΑΖΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΕΦΑΛΗΣ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Δύο μεταβολικά νοσήματα παρουσιάζουν πλήρη απώλεια ελέγχου της κεφαλής και αυτά είναι :

-2-κετογλουταρική οξυουρία (2-ΚΓΟ, ανεπάρκεια του συμπλέγματος της 2-κετογλουταρικής αφυδρογονάσης, ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΤΟΥ KREBS)

Δύο είναι οι βασικές διαταραχές του κύκλου του Krebs: η 2-ΚΓΟ & η φουμαρική οξυουρία. Δυο επιπλέον οργανικές οξυουρίες χαρακτηρίζονται από αποβολή υψηλών ποσοτήτων 2-υδροξυγλουταρικού οξέος-η D-2-υδροξυγλουταρική οξυουρία (D-2-ΥΓΟ) & η L-2-υδροξυγλουταρική οξυουρία (L-2-ΥΓΟ). Δύο άλλες οργανικές οξυουρίες είναι η μαλονική οξυουρία & η Ν-ακετυλο-ασπαρτική οξυουρία (νόσος Canavan, νόσος Van Bogaert Bertrand)
Το σύμπλεγμα της 2-κετογλουταρικής αφυδρογονάσης (2-ΚΓΑ, 2KGD)αποτελείται από 3 ξεχωριστά ένζυμα: το Ε₁ ή 2-κετογλουταρική αποκαρβοξυλάση, το Ε₂ ή λιποική σουξινυλ-τρανσφεράση και η Ε₃ ή λιποαμιδιακή αφυδρογονάση
Το σύμπλεγμα της 2-ΚΓΑ καταλύει τη μετατροπή την οξείδωση του 2-κετογλουταρικού σε σουξινυλ-CoA & NADH. Η ανεπάρκεια της 2-ΚΓΑ μαζί με την ανεπάρκεια της πυρουβικής αφυδρογονάσης & της κετοξικής αποκαρβοξυλάσης των διακλαδιζόμενων αλυσίδων, αποδίδονται στην ανεπάρκεια της Ε_3, δεδομένου ότι τα 3 ενζυμικά συμπλέγματα έχουν την Ε₃ κοινή.
Μέχρι σήμερα η 2-ΚΓO έχει περιγραφεί σε 5 οικογένειες. Η κλινική έκφραση της νόσου είναι ετερογενής. Η ηλικία έναρξης ποικίλει μεταξύ της νεογνικής περιόδου και των 16 μηνών. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κορμική υποτονία, αναπτυξιακή καθυστέρηση, πυραμιδικά ή/& εξωπυραμιδικά συμπτώματα, σπαστικότητα & ηπατομεγαλία (πλημμελής θρέψη, ταχύπνοια, απουσιάζων έλεγχος κεφαλής, ψυχωσική συμπεριφορά, επιληπτικοί σπασμοί, υπερτροφική καρδιομυοπάθεια).
Στους περισσότερους ασθενείς παρατηρείται αυξημένη αποβολή 2-κετογλουταρικού οξέος κατά την ανάλυση των οργανικών οξέων των ούρων. Παρ` όλα αυτά η αποβολή του 2-κετογλουταρικού δεν είναι σταθερό εύρημα, καθώς μπορεί να είναι διαλείπουσα ή απουσιάζουσα. Μερικές φορές άλλα ενδιάμεσα παράγωγα του κύκλου του Krebs είναι αυξημένα στα ούρα. Σε μερικούς ασθενείς έχουν παρατηρηθεί υψηλές συγκεντρώσεις γλουταμίνης και γλουταμικού οξέος στο πλάσμα. Σε άλλους το γαλακτικό οξύ & η αναλογία γαλακτικού/πυρουβικού ήταν σταθερά αυξημένα, ενώ σε κάποιους άλλους όχι.
Η δραστηριότητα της 2-ΚΓΑ μετρήθηκε στους ινοβλάστες &/ή στους μύες των ασθενών αυτών, αλλά μόνο σε έναν βρέθηκε ελαττωμένη. Οι Ε₁ & Ε₃ υπομονάδες εκτιμήθηκαν ξεχωριστά και βρέθηκε ότι ήταν φυσιολογικές, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι αιτία της κλινικής εικόνας των ασθενών ήταν η Ε₂ υπομονάδα.

-Ανεπάρκεια της LTC4-συνθετάσης (ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΛΕΥΚΟΤΡΙΕΝΙΩΝ)

Τα λευκοτριένια αποτελούν μια ομάδα βιολογικά ενεργών λιπιδιακών μεσολαβητών. Προέρχονται από τα 20-πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, κυρίως από το αραχιδονικό οξύ και σχηματίζονται μέσω τη οδού τη 5-λιποοξυγενάσης. Σ` αυτήν την ομάδα περιλαμβάνονται τα κυστεινικά λευκοτριένια (LTC4, LTD4, LTE4), γνωστά και ως «βραδεία δρώσες ουσίες της αναφυλαξίας» και το 2-υδροξυ-εικοσι-τετραενοικό οξύ , LTB4. Η βιοσύνθεση των περιορίζεται σε μικρό αριθμό κυττάρων, όπως τα μαστοκύτταρα, τα ηωσινόφιλα, τα βασεόφιλα και τα μακροφάγα. Τα τελευταία 15 χρόνια έχει τεκμηριωθεί ο ρόλος τους ως μεσολαβητές της φλεγμονής και κυρίως στο βρογχικό άσθμα στα παιδιά, ενώ έχει βρεθεί ότι ο εγκέφαλος συνθέτει μεγάλες ποσότητες λευκοτριενίων, η σημασία των οποίων έχει να κάνει με το ρόλο τους ως τροποποιητές της δραστηριότητας του ΚΝΣ.
Η ανεπάρκεια της LTC4-συνθετάσης εμφανίζεται από τη νεογνική περίοδο και χαρακτηρίζεται από ψυχοκινητική καθυστέρηση, μυική υποτονία, απουσιάζον έλεγχος κεφαλής, απουσία εκφράσεων προσώπου, ελαττωμένα εν τω βάθει αντανακλαστικά, μικροκεφαλία, περιορισμένες τυχαίες κινήσεις, δύσμορφα χαρακτηριστικά, συμμετρική έκταση των άκρων ποδιών, καμία βλεμματική επαφή, πλημμελής θρέψη, θάνατος (<1 έτους).
Η LTC4 και οι μεταβολίτες της στο πλάσμα και το ΕΝΥ είναι ελαττωμένοι, ενώ η γλουταθειόνη και η LTB4 φυσιολογικές.

Πάνος Πουλόπουλος

<>