ΝΥΧΤΕΡΙΔΕΣ, COVID-19, ιός Nipah και άλλα παρατράγουδα

Σε μια παραλλαγή του χιλιοτραγουδισμένου άσματος, το οποίο είχε την τύχη να αποδοθεί από τον μεγάλο λαικό τραγουδιστή Στέλιο Καζαντζίδη, η σημερινή αναφορά γίνεται για τη σχέση που μπορεί να έχουν οι νυχτερίδες με την πανδημική νόσο και άλλους ιούς.

Ήδη από το μακρινό 2005 και μετά την εμφάνιση του SARS το 2002-2003 (και πιο πριν) γνωρίζει η επιστημονική κοινότητα ότι οι νυχτερίδες είναι οι φυσικές δεξαμενές των SARS-like κορωναιών. Γιατί όμως? Διότι οι νυχτερίδες μπορεί να είναι μόνιμα μολυσμένες με πολλούς ιούς, αλλά σπάνια εμφανίζουν κλινικά συμπτώματα. Αυτά τα χαρακτηριστικά τους , όπως επίσης και το γεγονός ότι οι νυχτερίδες και τα προιόντα των νυχτερίδων χρησιμοποιούνται στη διατροφική αλυσίδα και στην παραδοσιακή ιατρική στην περιοχή της Νότιας Κίνας και αλλού στη Ασία , οδήγησε τους επιστήμονες από μια σειρά πανεπιστημίων και ινστιτούτων να μελετήσουν και να καταλήξουν στο γεγονός ότι οι νυχτερίδες πληρούν τα κριτήρια και είναι οι φυσικές δεξαμενές των κορωναιών και των henipa-ιών. Η μελέτη τους αυτή αποτυπώθηκε σε ένα άρθρο σε ένα από τα εγκυρότερα ιατρικά περιοδικά στον κόσμο, στο SCIENCE (28 October 2005 VOL 310, Wendong Li,1,2 Zhengli Shi,2 * Meng Yu,3 Wuze Ren,2 Craig Smith,4 Jonathan H. Epstein,5 Hanzhong Wang,2 Gary Crameri,3 Zhihong Hu,2 Huajun Zhang,2 Jianhong Zhang,2 Jennifer McEachern,3 Hume Field,4 Peter Daszak,5 Bryan T. Eaton,3 Shuyi Zhang,1,6* Lin-Fa Wang3*), τα δε πανεπιστήμια και ινστιτούτα τα οποία συνεργάστηκαν παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον (1 Institute of Zoology, Chinese Academy of Sciences (CAS), Beijing, China. 2 State Key Laboratory of Virology, Wuhan Institute of Virology, CAS, Wuhan, China. 3 Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization (CSIRO) Livestock Industries, Australian Animal Health Laboratory, Geelong, Australia. 4 Department of Primary Industries and Fisheries, Queensland, Australia. 5 The Consortium for Conservation Medicine, New York, USA. 6 Guangzhou Institute of Biomedicine and Health, Guangzhou, China.), τόσο για τις χώρες καταγωγής-Κίνα, ΗΠΑ, Αυστραλία-τους, όσο και για το γεγονός ότι μεταξύ τους βρίσκεται και η "αμαρτωλή" Wyhan. Το συμπέρασμα της μελέτης αυτής είναι ότι η γενετική ποικιλομορφία υπάρχει μεταξύ των ζωονοτικών ιών στις νυχτερίδες αυξάνοντας την πιθανότητα οι παραλλαγές να περνούν τα όρια των ειδών και να προκαλούν νόσο στους ανθρώπους. Στη μελέτη αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι μια λοιμογόνα  αποστολή νυχτερίδων τυχαία τοποθετημένων μαζί με ευαίσθητα ενισχυτικά είδη σε κάποιο σημείο της τροφοδοτικής αλυσίδας άγριας ζωής θα μπορούσε να καταλήξει σε επιδημία και σε καθιέρωση ενός κύκλου αγοράς, ενώ τα ευαίσθητα ζώα είναι ικανά να διατηρούν τη λοίμωξη, άποψη η οποία έπαιξε ιδιαίτερα στα ΜΜΕ, σχετικά με την αγορά της πόλης (πόλη ??? 11.000.000 κάτοικοι, όσο μια Ελλάδα) αυτής και των συνηθειών των κατοίκων της. Η μη απόδειξη της άποψης αυτής φυσικά τροφοδότησε και τροφοδοτεί τη συνομωσιολογική θεωρία περί διαφυγής του ιού από το εργαστήριο της Wuhan ή οποιαδήποτε άλλη παραλλαγή αυτής της θεωρίας.

Άρα από τότε (και πιο πριν φυσικά) είναι γνωστή η σχέση των νυχτερίδων με τους κορωναιούς, οι οποίοι στο ζωικό βασίλειο είναι χιλιάδες. Και σαν μην έφθανε αυτό ήδη από το 2013 (28 November 2013 | VOL 503 | NATURE) στο εγκυρότερο ιατρικό περιοδικό του κόσμου δημοσιεύεται γράμμα στο οποίο αναφέρεται η απομόνωση και ο χαρακτηρισμός κορωναιού των νυχτερίδων , ο οποίος χρησιμοποιεί τον SARS-2 υποδοχέα για την είσοδο του στο κύτταρο στους ανθρώπους, στη μοσχογαλή  και στις  horseshoe νυχτερίδες της Κίνας. Οι επιστήμονες που συμμετείχαν σε αυτή τη μελέτη (Xing-Yi Ge1 *, Jia-Lu Li1 *, Xing-Lou Yang1 *, Aleksei A. Chmura2 , Guangjian Zhu2 , Jonathan H. Epstein2 , Jonna K. Mazet3 , Ben Hu1 , Wei Zhang1 , Cheng Peng1 , Yu-Ji Zhang1 , Chu-Ming Luo1 , Bing Tan1 , Ning Wang1 , Yan Zhu1 , Gary Crameri4 , Shu-Yi Zhang5 , Lin-Fa Wang4,6, Peter Daszak2 & Zheng-Li Shi1) κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα : 1) ότι ο SARS-CoV προέρχεται από τις νυχτερίδες 2) ο ιός μπορεί να να προσβάλει άμεσα τον άνθρωπο, χωρίς ενδιάμεσο ξενιστή 3) οι κορωναιοί παρουσιάζουν υψηλή γενετική  ποικιλομορφία, η οποία αντικατοπτρίζεται από την υψηλή φαινοτυπική ποικιλομορφία στη διαφορετική χρήση του ACE2 από διαφορετικά είδη. 

Φυσικά τα πανεπιστήμια και οι οργανισμοί που συμμετέχουν εκ νέου προκαλούν ενδιαφέρον ( 1 Center for Emerging Infectious Diseases, State Key Laboratory of Virology, Wuhan Institute of Virology of the Chinese Academy of Sciences, Wuhan 430071, China. 2 EcoHealth Alliance, New York, New York 10001, USA. 3 One Health Institute, School of Veterinary Medicine, University of California, Davis, California 95616, USA. 4 CSIRO Australian Animal Health Laboratory, Geelong, Victoria 3220, Australia. 5 College of Life Sciences, East China Normal University, Shanghai 200062, China. 6 Emerging Infectious Diseases Program, Duke-NUS Graduate Medical School, Singapore 169857.) για τους ίδιους ακριβώς λόγους.

Παρατηρεί κανείς λοιπόν ότι αφενός οι κορωναιοί τελικά δεν είναι τόσο άγνωστοι στην επιστημονική κοινότητα και κάποιοι έχουν προετοιμαστεί για την παρουσία  τους και τη σχέση τους με τον άνθρωπο αφετέρου το κόστος μιας πανδημίας είναι πολύ μεγάλο και ξεπερνά κατά πολύ τη λογική μιας οικονομικής ζημιάς, αν και αυτή δεν είναι καθόλου μικρή. Μιλώντας για οικονομικά κόστη η νόσος των τρελών αγελάδων, η γρίππη των πτηνών , η γρίππη των χοίρων που ταλαιπώρησαν την ανθρωπότητα στα μέσα της δεκαετίας του 1990, κόστισαν στην παγκόσμια οικονομία 100 δις δολάρια και ο SARS 50 δις δολάρια, ενώ οι προσπάθειες περιορισμού της γρίππης των πτηνών στην Ασία , οδήγησαν σε θανάτωση γύρω στα 140 εκατομμύρια κοτόπουλα. Σε χώρες όπως η Ταιλανδη και το Βιετναμ το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των ζώων ανήκαν σε μικρούς παραγωγούς , οι οποίοι δεν έλαβαν καμία αποζημίωση, με αποτέλεσμα να καταστραφούν οικονομικά και να οδηγηθούν σε απόγνωση. Και δεν ήταν μόνο το μέγεθος και το πρόβλημα της οικονομικής καταστροφής . Ήταν και το ότι αυτό το γεγονός της μη καταβολής οποιασδήποτε οικονομικής βοήθειας, λειτούργησε και ως αντικίνητρο για την αναφορά οποιασδήποτε υποψίας νόσου μεταξύ των ζώων τους.

Πόσα εντυπωσιακά συμπεράσματα τελικά προκύπτουν από τη μελέτη κάποιων καταστάσεων που ξεφεύγουν από τα γεωγραφικά όρια ενός κράτους και πόσο τελικά πραγματική είναι η άποψη ότι αυτός ο πλανήτης είναι το σπίτι μας και πρέπει να τον προσέχουμε σαν τα μάτια μας!!!! Κάνοντας αυτή τη μικρή βιβλιογραφική αναδρομή κατανοεί κανείς ότι η ιατρική επιστήμη ήταν έτοιμη από καιρό για μια τέτοια πανδημία σαν του SARS-CoV-2, ακριβώς γιατί ο προληπτικός της χαρακτήρας και η μελέτη της σχέσης ανθρώπου-περιβάλλοντος, δημιούργησαν το υπόβαθρο για μια ταχεία αντίδραση και στη διάγνωση της αιτίας της πανδημίας αλλά και στη διερεύνηση της δομής και της λειτουργίας του SARS-CoV-2. Εδώ φυσικά θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ανθρωπότητα και ειδικά ο δυτικός κόσμος δεν ήταν έτοιμη να αποδεχτεί την περίπτωση μιας πανδημίας-ζώντας σε ένα ευδαιμονικό καβούκι- και κακά τα ψέματα είναι λίγα αυτά που έχουν γίνει για το σεβασμό του περιβάλλοντος και κυρίως η δουλειά που έχει γίνει στις μικρές σχολικές ηλικίες. Τελικά οι επόμενες γενεές θα πρέπει να μάθουν να ζουν με τις πανδημίες, μέχρι να μάθουν ότι ο καθένας από εμάς εξαρτάται από τον άλλο και όλοι μαζί αλληλεπιδρούμε με το περιβάλλον στο οποίο ζούμε, το οποίο και θα πρέπει να σεβόμαστε,. 

Περαιτέρω αν αναλύσει κανείς τη συμπεριφορά των νυχτερίδων και ανατρέξει στη σχετική βιβλιογραφία , θα δει ότι τελικά φιλοξενούν και άλλους ιούς και όχι μόνο κορωναιούς. Δεν αναφέρθηκε τυχαία παραπάνω το όνομα των henipa-ιών, κυριότεροι εκπρόσωποι των οποίων είναι ο ιός Nipah και ο ιός Hendra

Ο ιός Nipah βρίσκεται στην 5η θέση μεταξύ των πρώτων 10 νεο-ανακαλυφθέντων ιών που είναι δυνατόν να προκαλέσουν ζωονόσο στον άνθρωπο στο Spillover, φιλοξενείται από νυχτερίδες, όπως φιλοξενείται και ο SARS-CoV-2 και έχει ημιπαγκόσμια κατανομή, όπως ακριβώς και ο SARS-CoV-2. (δομή Nipah ιού-εικόνα)

Ενδιαφέρον είναι ότι στην 4η θέση βρίσκεται ο Hantavirus , ο οποίος έχει παγκόσμια κατανομή και στις ΗΠΑ προκαλεί το Πνευμονικό Σύνδρομο Του Hantavirus και στην Ευρώπη προκαλεί Αιμορραγικό Πυρετό με Νεφρικό Σύνδρομο

Risk ranking position	Risk ranking score*	Virus
		Virus	Genus	Family	Detection in hosts
1	91.18	Lassa virus†	Mammarenavirus	Arenaviridae	Regional
2	87.14	SARS-CoV-2†	Betacoronavirus	Coronaviridae	Semiglobal
3	87.00	Ebola virus†	Ebolavirus	Filoviridae	Regional
4	86.49	Seoul virus†	Hantavirus	Bunyaviridae	Global
5	86.49	Nipah virus†	Henipavirus	Paramyxoviridae	Semiglobal
6	86.38	Hepatitis E virus†	Orthohepevirus	Hepeviridae	Global
7	85.70	Marburg virus†	Marburgvirus	Filoviridae	Regional
8	85.04	SARS-CoV†	Betacoronavirus	Coronaviridae	National—large
9	84.78	Simian immunodeficiency virus†	Lentivirus	Retroviridae	Semiglobal
1

(από Ranking t he  risk  of  animal-to-human  spillover  for newly  discovered  viruses

 View ORCID ProfileZoë L. Grange, Tracey Goldstein, Christine K. Johnson, Simon Anthony, Kirsten Gilardi,  View ORCID ProfilePeter Daszak,  View ORCID ProfileKevin J. Olival, Tammie O’Rourke,  View ORCID ProfileSuzan Murray,  View ORCID ProfileSarah H. Olson,  View ORCID ProfileEri Togami,  View ORCID ProfileGema Vidal, Expert Panel, PREDICT Consortium, and Jonna A. K. Mazet

 PNAS April 13, 2021 118 (15) e2002324118; https://doi.org/10.1073/pnas.2002324118)

Αναλύοντας περαιτέρω τον ιο Nipah διαπιστώνουμε η προκαλούμενη από τον ιο νόσος διαπιστώνεται πρώτη φορά κατα τα έτη 1998-1999. μετά από εκτεταμένες επιδημίες μεταξύ των χοίρων και των ανθρώπων στη Μαλαισία . Ο ιος είχε μεταδοθεί από τις νυχτερίδες στα γουρούνια γύρω στο 1996 και στη συνέχεια παρέμεινε στους πληθυσμούς των χοίρων. Το ενδιαφέρον στην ιστορία είναι ότι οι νυχτερίδες δεν κάναν κάτι άλλο, περαν του αγαπημένου τους σπορ. Δηλαδή τρώγαν φρουτάκια τα οποία τους αρέσουν πάρα πολύ (και όχι αίμα ). Φυσικά τα δέντρα στα οποία διαβιούσαν οι νυχτερίδες αυτές βρίσκονταν σε φάρμες αναπαραγωγής και εκμετάλλευσης των χοίρων, με αποτέλεσμα τα σάλια και τα περιττώματα από τα απολαυστικά γεύματα των μανγκο να καταλήγουν στα αθώα γουρουνάκια τα οποία έγιναν ο ενδιάμεσος ξενιστής της νόσου. Ο ιος Nipah στη συνέχεια μεταδόθηκε στους ιδιοκτήτες αυτών των μονάδων αναπαραγωγής και στο προσωπικό, ενώ ο ιός δεν απομονώθηκε άμεσα λόγω της χαμηλής θνητότητας της νόσου, καθώς η κλινική εικόνα θύμιζε άλλες νόσους των χοίρων. Στη συνέχεια μεταδόθηκε σε ολοένα περισσότερους ανθρώπους που βρίσκονταν στον τομέα αναπαραγωγής και εκμετάλλευσης των χοίρων στη Μαλαισία και στη Σιγκαπούρη, προκαλώντας σοβαρή και συχνά θανατηφόρα εγκεφαλίτιδα σε περισσότερους από 250 ανθρώπους. Προσβλήθηκαν επιπλέον και κάποια άλλα είδη, όπως γάτες, σκύλοι και κατσίκες. ΟΙ επιδημίες αυτές ελέγχθηκαν τόσο στο ζωικό βασίλειο όσο και στον άνθρωπο, θανατώνοντας περισσότερο από ένα εκατομμύριο γουρούνια. Επιπλέον σε κάποιες υψηλού κινδύνου περιοχές απαγορεύθηκε η εκμετάλλευση και αναπαραγωγή των χοίρων. Την ίδια περίοδο και ίσως λίγο αργότερα , το 2001 , και ενώ συμβαίνουν αυτά στη Μαλαισία και στη Σιγκαπούρη,  στο Μπαγκλαντές και στη Βόρεια Ινδία αρχίζουν να αναφέρονται τακτικά περιπτώσεις ανθρώπων με παρόμοια κλινική εικόνα, οι οποίες ήταν το αποτέλεσμα μιας κοινωνικής πρακτικής , μέρος της κουλτούρας αυτών των λαών και η οποία αποτέλεσε την αιτία εμφάνισης του ιού Nipah απευθείας από τις νυχτερίδες και χωρίς κάποιον ενδιάμεσο ξενιστή. Στις περιοχές αυτές οι κάτοικοι αρέσκονται στο να μαζεύουν και να πίνουν το απόσταγμα από τους φοίνικες των δέντρων, το οποίο το συλλέγουν με μια δική τους παραδοσιακή τεχνική , που διαφέρει ελάχιστα από περιοχή σε περιοχή και το οποίο τους προσφέρει ένα υγρό πλούσιο σε σουκρόζη, από το οποίο μετά από ζύμωση , θα λάβουν ένα γαλακτόχροο υγρό. Το υγρό αυτό είναι ένα ωραίο αλκοολούχο ποτό 5%, το οποίο υφίσταται περαιτέρω παραδοσιακή επεξεργασία. Ωραία, αλλά ποιος ζει στους φοίνικες . Μα οι νυχτεριδούλες φυσικά, στις οποίες τους αρέσει να πίνουν από αυτό το υγρό, ιδιαίτερα τη νύχτα, μια και είναι νυκτόβια ζώα . Οπότε είναι εύκολη η κατανόηση της μετάδοσης του ιού και στο πως φθάνουμε στο σήμερα όπου ο ιός Nipah είναι ένας από τους πιο επικίνδυνους ιούς στον κόσμο και σε περίοπτη  θέση, στη δημιουργία ενός πανδημικού φαινομένου.

Ο ιός Nipah ανήκει στην οικογένεια των παραμυξοιών, στην οποία ανήκουν ο ιός Hendra, Cedar και άλλοι αταξινόμητοι henipa-ιοι. Η γεωγραφική κατανομή του ιού περιλαμβάνει χώρες όπως η Μαλαισία, το Μπαγκλαντές, , η Σιγκαπούρη, η Καμπότζη και η μετάδοση του ιου μπορεί να γίνει από άμεση επαφή, από βρώση και πόση μολυσμένων τροφών (όχι μόνο φρούτα, αλλά γάτες , σκύλους , άλογα, κατσίκες κλπ κλπ) και ποτών, ενώ μεταδίδεται πλέον από άνθρωπο σε άνθρωπο, δεδομένου ότι οι ασθενείς αποβάλουν τον ιό με τις αναπνευστικές εκκρίσεις τους, τα ούρα και τον ιδρώτα τους. Η νοσοκομειακή μετάδοση είναι δυνατή, εκεί όπου υπάρχει έλλειψη μέτρων πρόληψης και υγιεινής. Η περίοδος επώασης του ιού είναι από μερικές μέρες ως 14 ημέρες με εύρος από 2 ημέρες ως και πάνω από 1 μήνα. Μερικοί άνθρωποι με ασυμπτωματική ή ήπια λοίμωξη μπορεί να εμφανίσουν χρόνια αργότερα όψιμης έναρξης εγκεφαλίτιδα. Μια τέτοια περίπτωση εμφανίστηκε 11 χρόνια αργότερα. Η κλινική εικόνα του ιου περιλαμβάνει τις ακόλουθες μορφές : 1) την ασυμπτωματική ή ήπια νόσο 2) την εγκεφαλική προσβολή 3) την αναπνευστική προσβολή.

Η νόσος χαρακτηρίζεται από ένα πρόδρομο στάδιο (flu-like σύνδρομο, με πυρετό, κεφαλαλγία, φαρυγγαλγία, μυαλγία, ναυτία, εμετό και μη παραγωγικό βήχα) και ακολουθεί συνήθως η εικόνα της εγκεφαλίτιδας. Μπορεί να εμφανισθεί ως άτυπη πνευμονία ή οξύ ARDS και συνήθως αυτοί οι ασθενείς μπορεί να έχουν ή να μην έχουν σημεία νευρολογικής προσβολής. Οι επιπλοκές της νόσου περιλαμβάνουν : την σηψαιμία, την αιμορραγία από το ΓΕΣ, τη νεφρική προσβολή κ.α. Οι επιζήσαντες της εγκεφαλίτιδας μπορεί να παρουσιάζουν υπολειπόμενη νευρολογική νόσο ή να παραμείνουν σε φυτική κατάσταση. Κάποιοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν υποτροπιάζουσα εγκεφαλίτιδα ή όψιμης έναρξης εγκεφαλίτιδα, μήνες ή χρόνια αργότερα. Κάποιες περιπτώσεις είναι μοιραίες. Η διάγνωση της νόσου γίνεται με RT-PCR (μεγάλη βεντέτα στις μέρες μας) και με ορολογικές δοκιμασίες (ELISA). Η αντιμετώπιση της νόσου περιλαμβάνει ριμπαβιρίνη και τη χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων, ενώ η θεραπεία είναι κατά κύριο λόγο υποστηρικτική.

Πολλά ερωτήματα μπορούν να γεννηθούν στον καθένα από όλα τα παραπάνω. Πολλοί μπορούν να μιλήσουν για εργαλοιοποίηση της επιστήμης , για πολιτικούς σκοπούς , για ανθρώπινα δικαιώματα, για...για...για... Τελικά όμως μήπως ό άνθρωπος πρέπει να κάνει την πολύ απλή σκέψη? Μήπως πρέπει να σεβαστεί τον ίδιο του τον εαυτό, να σεβαστεί το είδος του και τελικά το περιβάλλον που ζεί και όλους όσους μαζί τους συγκατοικεί? Μήπως τελικά ο άνθρωπος πρέπει να αρχίσει να διεκδικεί και να συμμετέχει με μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα στα κέντρα λήψης αποφάσεων? Τελικά μήπως πρέπει ο άνθρωπος να διεκδικήσει τη ζωή του πίσω, να απολαύσει τα αγαθά αυτής της ζωής, να εργαστεί ουσιαστικά λιγότερο, να απολαύσει ισονομία , ισότητα και δημοκρατία? Και αυτό να γίνει απαίτηση για όλους τους λαούς και τους ανθρώπους? Αν ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ στο Μπαγκλαντές είχε την οικονομική δυνατότητα να αγοράσει ένα ποτό δεν θα κατέφευγε σε τόσο επικίνδυνες πρακτικές. Και αν είχε σχολείο και το παρακολουθούσε ίσως η συμπεριφορά του σχετικά με κάποιες ύποπτες πρακτικές θα ήταν πιό υπεύθυνη και φυσικά προς το συμφέρον το δικό του αλλά και της κοινωνίας μας. Η γνώση είναι δύναμη, προσφέρει ανεξάρτητους και ελεύθερους ανθρώπους, μη εκμεταλλεύσιμους,  δυστυχώς όμως βρίσκεται στα χέρια των λίγων. Και αυτό είναι το διακύβευμα. Το πως η γνώση θα γίνει κτήμα των πολλών