Νόσος Pompe

Η νόσος Pompe αποτελεί μια σπάνια, εξελισσόμενη και συχνά θανατηφόρο μυική νόσο, η οποία είναι αποτέλεσμα της υποκείμενης ανεπάρκειας ή δυσλειτουργίας της λυσοσσωμιακής όξινης α-γλυκοσιδάσης (lysosomal acid alpha-glucosidase-GAA). Οι κλινικές εκδηλώσεις της νόσου χαρακτηρίζονται από μεγάλο εύρος συμπτωμάτων.





Ιστορία

Ταξινόμηση

Συνώνυμα
–Νόσος εναπόθεσης γλυκογόνου, τύπου II (GSD-II)
–Γλυκογονίαση , τύπου II
–Ανεπάρκεια της όξινης μαλτάσης (AMD)
Οικογένειες νοσημάτων
–Νόσος εναπόθεσης λυσοσσωματίων
–Νόσος εναπόθεσης γλυκογόνου
–Νευρομυική νόσος /μεταβολική μυική νόσος

Παθογένεση

Εναπόθεση γλυκογόνου

(εναπόθεση γλυκογόνου σε λυσοσσωμάτια-χρώση HE)

(ελεύθερο γλυκογόνο-μαύρο & γλυκογόνο σε λυσοσσωμάτια-διαυγές, χρώση PAS)



Επιδημιολογία

Κληρονομικότητα







Γενετική

•Το γονίδιο για την GAA βρίσκεται στο χρωμόσωμα 17
•Γύρω στις 150 μεταλλάξεις του γονιδίου έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα

–Οι μεταλλάξεις περιλαμβάνουν αλλαγές ζευγών βάσεων, splicing μεταλλάξεις , μικρές και μεγάλες διαγραφές και εισαγωγές.

–Μερικές μεταλλάξεις είναι συχνές στο γενικό πληθυσμό και σε εθνικές ομάδες ,αλλά οι περισσότερες είναι «προσωπικές» μεταλλάξεις , οι οποίες εμφανίζονται στον κάθε ασθενή.

Συχνότερες μεταλλάξεις






Διαγνωστική προσέγγιση
Δραστηριότητα ενζύμου GAA (δοκιμαζόμενη στο γλυκογόνο ή 4-MUG)
–Ινοβλάστες δέρματος
–Λεμφοκύτταρα
–Βιοψία μυός
–Αποξηραμένη σταγόνα αίματος (νέο)
Ανάλυση μεταλλάξεων
–Ειδικά για τους φορείς (οικογένεια /αδέρφια)
Προγεννητική διάγνωση
–Αμνιοκέντηση
–Δείγμα χοριονικών λαχνών
Νεογνικό screening (αποξηραμένη σταγόνα αίματος)

Επισκόπηση κλινικών εκδηλώσεων

Απλοί τρόποι προσέγγισης της νόσου
1.Μυς
–Ποιοτική μυική δοκιμασία (QMT)
–Χειροκίνητη μυική εκτίμηση (MMT)
–Ηλεκτρομυογράφημα (EMG)
–Ιστολογική
2.Κινητική λειτουργία
–Εξειδικευμένη για την Pompe Παιδιατρική Εκτίμηση της Καταγραφής Ανικανότητας(Pompe PEDI)
–Επίτευξη σταθμών κινητικής εξέλιξης
–Λειτουργικές κινητικές δοκιμασίες(χρονικές δοκιμασίες,λειτουργικές δοκιμασίες χεριών και ποδιών)
3. Καρδιά
–Echo καρδιάς
–ΗΚΓ
–Ro τηλεκαρδίας
–MRI
4.Αναπνευστικό
–Πνευμονικές λειτουργικές δοκιμασίες
–Μελέτη ύπνου
5.Εργαστηριακός έλεγχος
–Κρεατινική κινάση (CK)
–Αλανινική και ασπαρτική αμινοτρανσφεράση (ALT/AST)
–Ολιγοσακχαρίτες ούρων (υπό διερεύνηση)

Ερευνητικές θεραπείες και πρωτοβουλίες
• Ενζυμική θεραπεία υποκατάστασης
– Έγχυση ενζύμου (ανασυνδυασμένη α-γλυκοσιδάση): η μόνη εφαρμοζόμενη πλέον θεραπεία
– Κλινικές μελέτες συνεχίζονται
• Γονιδιακή θεραπεία
– Παροχή στον ασθενή του λειτουργικού γονιδίου
– Προκλινικές μελέτες συνεχίζονται

Σύνοψη

•Η νόσος Pompe εμφανίζεται ως μια αλληλουχία κλινικών φαινοτύπων με εύρος από ένα ταχέως εξελλισσόμενο βρεφικό τύπο εώς μια πιο αργή εξελικτική , όψιμου τύπου νόσο
•Ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός είναι κοινός : η ανεπάρκεια της GAA, οδηγεί σε εναπόθεση γλυκογόνου στα λυσσοσώματα
•Η αυτοσωματικά υπολειπόμενη κληρονομικότητα κάνει τη γενετική συμβουλή σημαντική για τους ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό
•Η πρώιμη διάγνωση αποτελεί το κλειδί για μια αισιόδοξη θεραπευτική αντιμετώπιση
•Η σημερινή αντιμετώπιση συνίσταται στη λήψη συντηρητικών μέτρων
•Η φαρμακευτική αγωγή για τη διόρθωση της έλλειψης GAA είναι για την ώρα υπό διερεύνηση


Πάνος Πουλόπουλος-Σοφία Ντελίκου

(Η Κα Ντελίκου είναι παιδο-αιματολόγος, έχει δε ασχοληθεί με την καλοήθη παιδοαιματολογία, τις κακοήθειες στα παιδιά, τη μεταμόσχευση μυελού των οστών και τις σπάνιες αιματολογικές παθήσεις στα παιδιά- email επικοινωνίας: sophiadelicou@gmail.com)