ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ ΛΑΜΔΑ και COVID-19

Η παραλλαγή λάμδα, η οποία είναι γνωστή ως C.37 ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στο Περού, τον Αύγουστο του 2020 και έχει εμφανιστεί έκτοτε σε 42 χώρες, κυρίως στην Λατινική Αμερική. Από τότε έχουν αναφερθεί στις ΗΠΑ 1038 Λάμδα λοιμώξεις (152 στην Καλιφόρνια ) και 4004 περιστατικά παγκοσμίως . Στο Περού η λάμδα είναι υπεύθυνη για περισσότερο από το 90%των νέων COVID-19 περιπτώσεων. Στη γειτονική Χιλή η λάμδα είναι υπεύθυνη για το 31% των νέων COVID-19 περιπτώσεων τους τελευταίους 2 μήνες, παρά το γεγονός ότι το 58’4% του πληθυσμού είναι πλήρως εμβολιασμένο και άλλο ένα 10% περίπου έχει λάβει 1 δόση του εμβολίου. Οι αιτίες είναι αρκετές και ίσως το γεγονός ότι η χώρα αυτή έχει επιτύχει ένα υψηλό ποσοστό πλήρους εμβολιαστικής κάλυψης είναι μια από τις αιτίες. Αυτό οδήγησε στην κατάργηση των περιοριστικών μέτρων πολύ γρήγορα και το γεγονός αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυτή την αύξηση. Είναι όμως πιθανό ότι οι Γάμμα και Δέλτα μεταλλάξεις να έχουν κάποιες ιδιότητες διαφυγής των αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού , γεγονός το οποίο οδήγησε σε ελαττωμένη προστασία από τα εμβόλια. Η πιθανότητα να διαθέτει η μετάλλαξη αυτή δυνατότητες διαφυγής του ανοσοποιητικού αμυντικού συστήματος , οδήγησε τον ΠΟΥ στις 4 Ιουνίου 2021 στην απόφαση να χαρακτηρίσει την μετάλλαξη αυτή ως ενδιαφέρουσα μετάλλαξη . Ο ΠΟΥ κατηγοριοποιεί μια μετάλλαξη ως ενδιαφέρουσα όταν οι γενετικές αλλαγές στον ιο είναι τέτοιες που μπορεί να επηρεάσουν τη μεταδοτικότητα του, τη σοβαρότητα της νόσου, τη  δυνατότητα διαφυγής των αμυντικών μηχανισμών , τη διάγνωση και τη  θεραπεία, ενώ διασπείρεται ταχύτατα στην κοινωνία. 

Ενώ η Λατινική Αμερική αντιπροσωπεύει το 8% του παγκόσμιου πληθυσμού, εν τούτοις έχει περισσότερο από το 20% των Covid-19 περιπτώσεων και τις 32% των θανάτων από Covid-19 παγκοσμίως. Και παρόλαυτά μόνο το 10% των Λατινο-Αμερικανών έχει εμβολιασθει πλήρως, ενώ σε χώρες όπως η Ονδούρα και η Γουτεμάλα , το ποσοστό αυτό πέφτει στο 1%.

 Η Λάμδα μετάλλαξη παρέμενε για πολύ καιρό αδιάγνωστη, διότι πολύ συχνά διαγιγνώσκονταν ως μετάλλαξη Γάμμα, η οποία είχε ανακαλυφθεί για πρώτη φορά στη Βραζιλία , γνωστή ως Ρ1. Η ουσιαστική αιτία όμως ήταν άλλη. Λόγω της οικονομικής κατάστασης των χωρών της Λατινικής Αμερικής, απότοκη της οικονομικής ανισότητας,  της φτώχειας και της εκμετάλλευσης των χωρών  αυτών και των πενιχρών επενδύσεων στον τομέα της υγείας , χρησιμοποιήθηκε ένας ταχύς και φθηνός τρόπος διάγνωσης που βασίζεται στις αλλαγές στο γονίδιο ORF1ab του ιού. Η μέθοδος αυτή δεν μπορεί να ξεχωρίσει τις Βήτα και Γάμμα μεταλλάξεις από τη Λάμδα. Για να γίνει αυτό χρειάζεται καθορισμός της γενετικής αλληλουχίας, διεργασία κοστοβόρα και χρονοβόρα. Εφόσον οι χώρες αυτές δεν διαθέτουν τη δυνατότητα αυτή ήταν επόμενο ότι για καιρό θα συνέχιζε το ίδιο λάθος, μέχρι κάποια από τα δείγματα των ασθενών αυτών να κατέληγαν σε κάποιο/α εργαστήρια των ΗΠΑ ή της Ευρώπης.

Η Λάμδα μετάλλαξη είναι πολύ διαφορετική σε σύγκριση με τις άλλες μεταλλάξεις λόγω του τρόπου διαφοροποίησης της πρωτείνης της ακίδας . Το γονίδιο που κωδικοποιεί για την πρωτεΐνη αυτή παρουσιάζει μεταλλάξεις σε 14 μεταλλάξεις , εκ των οποίων 3 είναι οι σημαντικότερες: 

(φωτογραφία από GISAID/Lineage/ Mutation Report/c.37 Lineage Report)

Η πρώτη μετάλλαξη αφορά ένα τμήμα 7 αμινοξέων, το οποίο έχει διαγραφεί και εντοπίζεται στην Ν-τελική περιοχή (NTD).  Αυτή η ομάδα των 7 αμινοξέων φαίνεται ότι ανήκει σε σε μια NTD-υπερπεριοχή της πρωτείνης ακίδας, η οποία δέχεται πολλές επιθέσεις από τα αντισώματα του ανθρώπινου σώματος. Πολλές παραλλαγές του ιου, α, β, γ επίσης παρουσιάζουν μεταλλάξεις σε αυτή την περιοχή, οδηγώντας στην υπόθεση ότι αυτή η περιοχή είναι σημαντική για την εξέλιξη του ιού. Επειδή αυτή περιοχή δεν κωδικοποιεί για σημαντικές λειτουργίες του ιού, γι αυτό μπορεί να μεταλλάσσεται και να παραμένει ζωντανή, έτσι ώστε να αποφεύγει την αντισωματική απάντηση. Τα αντι-NTD αντισώματα που δημιουργούνται φυσιολογικά θα μπλοκάρουν τους επόμενους ιούς που θα προσπαθήσουν να μπούν στο σώμα ακόμη και αν έχουν προσκολληθεί στον SARS-2 -υποδοχέα , γι αυτό και σε αυτά έχουν εντοπίσει οι επιστήμονες που ασχολούνται με την παραγωγή των εμβολίων.

Η δεύτερη μετάλλαξη αφορά την ORF 1ab περιοχή του γονιδίου και η οποία ανευρίσκεται και στις παραλλαγές α, β, γ. Το ORF1ab γονίδιο κωδικοποιεί για μια μεγάλη πρωτείνη, μέρος της οποίας βοηθά τον κορωναιό να αντιγράφεται και να καταστέλλει την ανοσιακή απάντηση του ανθρώπου. Λόγω της μεγάλης σημασίας της έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των επιστημόνων για ανάλογη παραγωγή ή χρήση υπαρχόντων φαρμάκων (SARS-CoV-2 polymerase inhibitors)

Η τρίτη και ίσως η σημαντικότερη μετάλλαξη αφορά τη θέση 452 η οποία επίσης μεταλλάσεται στις υψηλής μεταδοτικότητας παραλλαγές : δ, δ(+), ε, κ. Φαίνεται ότι η μετάλλαξη σε αυτή τη θέση ενισχύει την ικανότητα του ιού να προσβάλλει το ανθρώπινο κύτταρο , που φέρει τιν SARS-2 υποδοχέα. Η θέση αυτή αναγνωρίζεται από τα εξουδετερωτικά αντισώματα . Οι μεταλλάξεις σε αυτή την περιοχή θα οδηγούσαν σε λιγότερη δυνατότητα σύνδεσης και επομένως λιγότερη προστασία από τα εμβόλια. Ενδιαφέρον είναι ότι μια παρόμοια μετάλλαξη στην παραλλαγή ε , οδηγεί σε μεγαλύτερη λοιμογονικότητα, αυξάνει τη δυνατότητα του ιού να πολλαπλασιάζεται και ελαττώνει την εξουδετερωτική ικανότητα των αντισωμάτων έναντι του ιού.

Για την ώρα φαίνεται ότι τα nRNA εμβόλια προσφέρουν προστασία έναντι της παραλλαγής Λάμδα, ενώ σε μικρότερο βαθμό το Coronavac. Φυσικά τα στοιχεία που υπάρχουν προέρχονται κατά κύριο λόγο από χώρες της Λατινικής Αμερικής -ό,τι και αν σημαίνει αυτό- και από μελέτες με μικρή συμμετοχή ασθενών. Ο χρόνος θα δείξει κατά πόσο αυτή η παραλλαγή μπορεί να γίνει επικρατούσα ή να σβήσει , αν έχει μεγαλύτερη ή μικρότερη δυναμική από τη Δέλτα και η πράξη θα αποδείξει κατά πόσο θα είναι όντως επικίνδυνη ή όχι.

Πάντως η επιδημιολογική κατάσταση στη χώρα μας όπως αποτυπώνεται από το ECDC , δείχνει ότι η κυρίαρχη παραλλαγή είναι η Δέλτα (77%), ακολουθεί η Άλφα (14,6%), ακολουθεί η Βήτα (4,4%), η Γάμμα (0%) και άλλες (4%)

Πηγές :

-ECDC

-National Geographic

-GISAID